Đột quỵ đứng hàng thứ ba trong các bệnh gây tử vong ở người lớn, sau ung thư và tim mạch. Ở Việt Nam, theo Bộ Y tế có hơn 200.000 ca đột quỵ mỗi năm và tăng nhanh tại thời điểm giao mùa, chuyển lạnh. Tuy nhiên, tỉ lệ tử vong do đột quỵ còn cao do cấp cứu muộn, không kịp thời “giờ vàng” điều trị.
Theo thông tin từ bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Giang, hai tuần trở lại đây, bệnh viện liên tục cấp cứu gần 20 ca đột quỵ, các trường hợp bị đột quỵ được đơn vị tiếp nhận và điều trị tích cực, đem lại hiệu quả phục hồi cao cho người bệnh.
Trường hợp gần đây là bệnh nhân N.T.L ở Phường Ngô Quyền, TP Bắc Giang. Chị L cho biết, cách đây khoảng chục hôm, khoảng 5h giờ sáng chị thức dậy, khi mở cửa bước ra sân tự nhiên bị choáng váng muốn ngã. May người nhà phát hiện đưa đến viện. Tại bệnh viện, chị được khám, chẩn đoán và kết luận bị đột quỵ nhưng may mắn được đưa đi cấp cứu kịp thời, trong “thời điểm vàng”. Các bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để điều trị, đến nay sức khỏe của tôi đang phục hồi rất tốt.
Kiểm tra tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Ảnh: BVCC
Lý giải về nguyên nhân khiến nguy cơ đột quỵ thường gia tăng trong mùa lạnh, bác sĩ CK.II Phạm Tùng Sơn, trưởng khoa Cấp cứu cho biết: Những ngày gần đây thời tiết đang chuyển giao từ mùa nóng sang thời tiết se lạnh làm cho tỉ lệ đột quỵ tăng cao. Nguyên nhân là khi trời lạnh mạch máu giảm tính đàn hồi, lòng mạch bị thu hẹp dẫn đến lưu lượng máu đến não kém. Mặt khác khi mạch máu co lại dễ làm tăng huyết áp, tăng áp lực trong lòng mạch. Với những người đã có biến chứng xơ vữa động mạch hay huyết khối, mạch máu dễ bị tắc, thậm chí có thể vỡ mạch máu dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ với nguy cơ tử vong cao hoặc các biến chứng vô cùng nặng nề.
Bác sĩ cũng khuyến cáo: 3 đến 4 giờ đầu sau đột quỵ, nếu người bệnh được đưa đến bệnh viện chữa trị kịp thời thì cơ hội sống sót và phục hồi cao. Với những người có tiền sử bệnh tim mạch, cao huyết áp… nếu thấy những dấu hiệu trên thì gia đình chủ động gọi cấp cứu hoặc đưa đến bệnh viện sớm.
Các biện pháp phòng chống đột quỵ trong thời tiết giao mùa:
– Kiểm soát các bệnh nền là yếu tố nguy cơ gây ra đột quỵ bao gồm: Kiểm soát huyết áp (uống thuốc theo sổ huyết áp và thường xuyên theo dõi chỉ số huyết áp vào buổi sáng và buổi tối), kiểm soát đường máu, kiểm soát mỡ máu.
– Giữ ấm cơ thể khi ra ngoài trời, không nên dậy tập thể dục quá sớm vào thời tiết lạnh.
– Không dùng các chất kích thích như thuốc lá rượu bia…
– Những người Trung niên – cao tuổi nên đi khám định kỳ để được tư vấn dự phòng đột quỵ.
– Khi thấy người thân có một trong các triệu chứng đột quỵ, người nhà cần phải: Gọi người trợ giúp và gọi ngay xe cấp cứu đưa người bệnh đến cơ sở y tế, bệnh viện gần nhất có đủ phương tiện, kỹ thuật, chuyên môn tái thông mạch máu não.
– Trong khi chờ xe cấp cứu, cần phải:
+ Giữ thông thoáng môi trường chung quanh bệnh nhân để giúp họ thở tốt.
+ Đặt người bệnh nằm trên một mặt phẳng, bề mặt đủ độ cứng để giữ thăng bằng, không đặt lên đệm có độ lún sâu và tránh xê dịch để không làm trầm trọng tình trạng xuất huyết não.
+ Nếu có bất cứ dấu hiệu suy giảm ý thức nào, hoặc bệnh nhân có dấu hiệu nôn mửa, cần đặt bệnh nhân sang tư thế nằm nghiêng an toàn nhằm bảo vệ đường thở của bệnh nhân, móc hết đàm nhớt ở miệng người bệnh ra nếu có.
+ Nếu bệnh nhân bất tỉnh hoặc lơ mơ nhưng còn thở bình thường: Nên đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn hoặc nằm ngửa, nhưng cần theo dõi kỹ. Nếu bệnh nhân nôn mửa, cần chuyển ngay bệnh nhân sang tư thế nằm nghiêng, tránh sặc chất nôn vào đường hô hấp.
+ Nếu bệnh nhân còn tỉnh: Hỗ trợ bệnh nhân nằm ở một tư thế thoải mái nhất và theo dõi phản ứng của bệnh nhân. Lập tức gọi cấp cứu, đưa người bệnh tới bệnh viện.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Giang đang áp dụng phương pháp sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để cấp cứu bệnh nhân đột quỵ não. Dùng thuốc tiêu sợi huyết sẽ có tác dụng làm tan cục máu đông, tái thông mạch máu não của người bệnh. Tuy nhiên thuốc tiêu sợi huyết chỉ có tác dụng tối ưu đối với bệnh nhân đột quỵ não tại một thời điểm nhất định và thời điểm “Vàng” để sử dụng thuốc tiêu sợi huyết cấp cứu đột quỵ não là từ 3 giờ đến 4,5 giờ tính từ thời điểm khởi phát các dấu hiệu như méo miệng, lưỡi tê cứng, yếu nửa người, không nói được, khó nói, mắt mờ, đau đầu… Vì vậy, để kết quả điều trị đạt hiệu quả tốt nhất, cần phát hiện sớm các dấu hiệu đột quỵ não và đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Nếu quá thời gian vàng, người bệnh sẽ không được chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết.
